Ring van wetenschapsfraudeurs ontdekt.

Veel beta’s deden de recente gevallen van wetenschapsfraude af als een probleem van de geesteswetenschappen. ‘Onze’ vakken zijn zo ingekaderd door de empirie en natuurwetten, dat fraude bijna niet mogelijk is, zo redeneren veel van mijn collega’s. Een voorbeeld van een groot fraudegeval uit de natuurkunde werd terzijde geschoven als een interessant freak-accident.

Het idee dat fraude makkelijker in de geesteswetenschappen zou plaatsvinden is echter erg naief! Het wordt gevoed door de notie dat fraude alleen kan plaatsvinden aan de start van de keten, het analyseren van de data en het schrijven van het artikel. Maar fraude kan worden gepleegd in het hele proces: data-aquisitie, schrijven, artikel aanbieden, en refereeing.

Peer-reviewing is het systeem dat wetenschappers benaderd worden door journals om het werk van hun peers te beoordelen. Dit werk is vaak een publicatie die ter plaatsing is aangeboden bij het journal, maar het kan ook om voorstellen gaan. Vaak vindt peer-reviewing single blind plaats. Dat wil zeggen: de referee weet wel de namen van de auteurs, maar de auteurs weten niet wie de refrees zijn. Er zijn goede argumenten te geven voor waarom het proces zo is opgezet, maar blind reviewing biedt kansen voor identiteitsfraude. En er zijn wetenschappers die in gat springen, zo blijkt.

Er waren al wat individuele gevallen, zoals de Koreaanse wetenschapper Hyung-In Moon refereede zijn eigen papers met fake-identities. De verzonnen peers waren natuurlijk erg onder indruk van Moons werk. Een andere opmerkelijke affaire was het hacken van het computer systeem van Elsevier om de database met e-mail accounts te vervuilen.

Na deze eerdere berichten over individuele wetenschappers die het systeem van peer-reviewing probeerden te omzeilen, is er nu voor het eerst aangetoond dat dat een journal slachtoffer is geworden van georganiseerde fraude, gepleegd door een ‘ring‘ van wetenschapsfraudeurs. Het Journal of Vibration and Control (JVC) heeft aangekondigd 60 papers terug te trekken.

JVC publiceert artikelen over “Analytical, computational and experimental studies of vibration phenomena and their control. The scope encompasses all linear and nonlinear vibration phenomena and covers topics such as: vibration and control of structures and machinery, signal analysis, aeroelasticity, neural networks, structural control and acoustics, noise and noise control, waves in solids and fluids and shock waves.” De fraude kon dus plaatsvinden ondanks de knalharde scope van het journal.

Ik heb er al vaak op gewezen, maar u moet me toestaan dat ik mijn stokpaardje nog eens berijd. Fraude is van alle tijden, en komt in alle (!) vakgebieden voor. We moeten ons hoeden voor onfundeerde zelfverzekerdheid, die leidt tot passiviteit in de aanpak van fraude. Heel belangrijk hierbij zou een discussie over de praktijk van het blind-refereeing moeten zijn.

Om maar de knuppel in het hoenderhok te gooien: ik zou er geen moeite mee hebben als de auteurs van een artikel zouden horen dat ik hun referee ben, of dat zelfs mijn refereerapport met mijn naam zou worden gepubliceerd als bijlage achter de publicatie.